#1 Dziecko u lekarza

#1 Czy babcia może przyjść z wnuczkiem do lekarza?

Jeden z częściej pojawiających się w praktyce dylematów sprowadza się do pytania: czy mogę przyjąć na wizytę dziecko, z którym przyszła babcia/wujek/pełnoletnie rodzeństwo? Rozważamy sytuację, w której opiekun nie posiada upoważnienia od rodzica.

Na wstępie przypomnę, że niezależnie od osób towarzyszących dziecku, udzielamy małoletniemu pomocy lekarskiej zawsze, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Wracając do głównego wątku, wspomniani babcia/wujek/pełnoletnie rodzeństwo, którzy sprawują – bez ustawowego obowiązku – opiekę nad dzieckiem, występują w roli opiekuna faktycznego. 

Z samej tej funkcji (opiekuna faktycznego) osoba taka ma uprawnienie, aby:

• Zapisać małoletniego na wizytę lekarską i w niej uczestniczyć.
• Wyrazić zgodę na badanie małoletniego.
• Wyrazić zgodę na metody leczenia/diagnostyki, które nie stwarzają podwyższonego ryzyka dla małoletniego* (tak m.in. Rzecznik Praw Pacjenta: https://www.gov.pl/web/rpp/dziecko-u-lekarza-kim-jest-opiekun-faktyczny).

Zaznaczam, że istnieje w tym zakresie stanowisko przeciwne, zgodnie z którym uprawnienia opiekuna faktycznego kończą się na możliwości wyrażenia zgody na badanie dziecka (tak m.in. – jak się zdaje odmiennie niż powyżej – Rzecznik Praw Pacjenta: https://pacjent.gov.pl/artykul/dziecko-u-lekarza). Pogląd ten wydaje się być dominujący w świadomości lekarzy oraz w ocenach prawników. Ze względów bezpieczeństwa (uniknięcie narażenia się na ryzyko udzielenia świadczenia zdrowotnego dziecku bez adekwatnej zgody) rekomenduję jego stosowanie. 

• Dostępu do informacji o stanie zdrowia małoletniego oraz dostępu do dokumentacji medycznej małoletniego, jednak tylko w zakresie niezbędnym do wykonania uprawnień, o których mowa w punktach powyżej.

Nie ma przy tym wątpliwości, że opiekun faktyczny nie może wyrazić zgody na metody leczenia/diagnostyki, które stwarzają podwyższone ryzyko dla dziecka. Z tego względu, wątpliwości budzi, czy opiekun faktyczny może wyrazić zgodę na szczepienie dziecka (które przynajmniej wśród opinii części środowisk stwarza wyraźne ryzyko dla pacjenta w postaci niepożądanych odczynów poszczepiennych). Kwestia nie jest oczywista. Natomiast, biorąc pod uwagę, że szczepienia nie są świadczeniami, które muszą być wykonane natychmiast, to rekomenduję wstrzymanie się z ich wykonywaniem do uzyskania niebudzącej wątpliwości zgody przedstawiciela ustawowego.

Jak zwykle, warto odnotować w dokumentacji medycznej, że: (i) z dzieckiem na wizytę zgłosił się opiekun faktyczny, (ii) zgłaszając, że w jego ocenie sytuacja wymagała uzyskania przez dziecko pomocy lekarskiej, a w danej chwili dziecko nie przebywało pod opieką przedstawicieli ustawowych.

Na zakończenie dodam, że oczywiście istnieje możliwość, aby przedstawiciel ustawowy dziecka (rodzice lub opiekun prawny), rozszerzył ww. katalog uprawnień opiekuna faktycznego udzielając mu stosownego pełnomocnictwa, o czym we wpisie #2 Czy rodzic może upoważnić inną osobę do zajmowania się sprawami leczenia swojego dziecka?

Podstawa prawna: art. 17 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i RPP; art. 17 ust. 9 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.